Koffiebonen zijn eigenlijk pitten of zaden. Iedereen heeft het altijd over koffiebonen. Dat is niet helemaal correct. Het zijn eigenlijk “koffiepitten” of “koffiezaden”. De koffieplant draagt vruchten van de soort steenvrucht. Deze heeft een harde pit met een laagje vruchtvlees er omheen. Omdat de pit/ het zaadje heel erg op een boon lijkt, is men het koffieboon gaan noemen.
 
Koffiebes
De koffiebes (steenvrucht) die aan de koffieplant groeit, bestaat dus uit vruchtvlees (cascara) en de pit. Met het vruchtvlees wordt eigenlijk (te) weinig gedaan. Je kan er bijvoorbeeld thee van trekken. De koffiebes wordt ontveld en dan houd je de pit/boon over.
 
Soorten (groene) koffiebonen
Voor de koffieindustrie zijn 2 soorten koffiebonen van belang:
 

• Arabica koffiebonen (75-80% van de wereldproductie  
• Robusta (canephora) koffiebonen (20-25% van de wereldproductie)

 
Arabica koffiebonen
De arabica koffieplanten groeien idealiter op grotere hoogte, 1.300-1.500 meter, bij temperaturen tussen 15-24 graden Celcius, liefst in de lichte schaduw. Brazilië is de grootste producent van arabicabonen.
 
Robusta koffiebonen
De robusta koffieplanten groeien ook op lagere hoogte, 0-800 meter, bij temperaturen tussen  18-36 graden Celcius. Vietnam is de grootste producten van robustabonen.
 
Verschillen tussen Robusta en Arabica

• Robusta bonen zijn kleiner en ronder dan Arabica bonen.
• Robusta bonen bevatten veel meer caffeïne dan arabica bonen
• Robustabonen hebben een meer gronderige, bittere smaak dan Arabica bonen.
• Robusta bevat de helft aan suikers vergeleken met Arabica
• Robustaplanten zijn eenvoudiger te telen dan Arabicaplanten. Minder aantrekkelijk voor insecten.
• Groene Robustabonen zijn de helft goedkoper dan groene Arabicabonen.

 
Caffeïnegehalte koffiebonen
Arabicabonen bevatten 0,8-1,4% caffeïne. Robustabonen bevatten 1,7-4% caffeïne, 2 to 3 keer zo veel dus als arabicabonen.
 
Caffeïnevrije bonen
Caffeïne vrije bonen / koffie verkrijgen is een complex proces. Vooral omdat de smaak van de koffieboon liever niet aangetast mag worden.De internationale standaard bepaalt dat 97% (EU standaard 99,9%) van de caffeïne dien te zijn verwijderd. Om decaf / caffeïne vrije koffie te krijgen zijn er 2 bekende methoden beschikbaar:

1. Chemisch proces. Hierbij wordt naast water ook chemicaliën gebruikt zoals methyleen chloride, geactiveerde kool, CO₂, of ethyl acetaat. Niet het meest fijne proces.
2. Swiss water proces. Hierbij worden de groene bonen gewassen met water in combinatie met osmose om de caffeïne uit de bonen te onttrekken. Dit is de meest schone manier.

 
Gebrande bonen
Alle informatie hierboven gaat over de groene bonen. Als koffiedrinker zie je meestal alleen de gebrande bonen, of gemalen koffiebonen. Hier proef je vooral het verschil tussen koffie.
 
Gemalen koffie
Van oudsher zijn we gewend om gemalen koffie in een pak in de supermarkt te kopen. Dit zijn altijd melanges om een constante smaak te kunnen bieden aan de klant. De pakken zijn vaak een jaar houdbaar… Wist je dat de koffieboon na maling binnen 15 minuten 60% van het aroma verliest? Kan je nagaan wat er in een pak gemalen koffie gebeurt na maanden. De tip is hier om altijd koffiebonen te kopen en deze pas te malen wanneer je ze nodig hebt voor het maken van koffiedranken.
 
Bonenkoffie
Nu kan je in de supermarkt en in speciaalzaken ook koffiebonen al dan niet in vershoudzakken (met een eenwegventiel) kopen, maar ook hier geldt dat de houdbaarheid soms op een jaar gezet wordt. Formeel wellicht juist, maar gebrande bonen verliezen ook relatief snel hun aroma, in verszakken na een week of drie. In de koelkast kan deze periode wat verlengd worden.
 
Als klant moet je dus goed letten op de branddatum van de koffiebonen. Als er alleen een houdbaarheidsdatum opstaat kan je 1 jaar terugrekenen naar de branddatum en weet je hoe lang geleden de bonen gebrand zijn. Is dit langer dan 3 weken, hmmm.
 
Prijsverschillen koffiebonen
Bonen in de supermarkt zijn goedkoper dan bonen bij een speciaalzaak en die zijn weer goedkoper dan bij een micro-branderij. Daar is een reden voor. Een micro-branderij werkt met direct-trade oftewel fair gate koffiebonen in kleine volumes. Een topkwaliteit koffieboon t.o.v. bonen(melanges) die je in de supermarkt aantreft. Arabicabonen van kleine gespecialiseerde koffieplantages zijn duurder dan robustabonen van massaproductie. Vergelijk het met speciaalbier. Vergelijk het met eerlijke chocolade. Vergelijk het met duurzaam hout. Vergelijk het met biologische producten.
 
De koffiebonen van Coffee Shots en partners van Coffee Shots zijn direct trade / fair gate en wekelijks vers gebrand, verpakt in vershoudzakken.